Zawnawlna

Friday, April 1, 2011

DUHTHLANNA LEH RINNA: TMEF ZIRTIRNA BIHCHIANNA

Bung 1

The truth mission evangelical fellowship (tmef) leh an zirtirna tlangpuite

1. mizorama tmef lo pian chhuah dan.

TEF (the Truth Evangelical Fellowship) hminga Myanmar-a a din hnu-in an rawngbawlna thehdarh turin Mizoramah an rawn tla thla a.[1] He pawl dinchhuaktu Rohmingliana chuan 4 March, 1992-a Champhai a rawn thlenin[2] Kohhran ang chuan Electric veng (Champhai) Kohhranin an lo ruai hmasa a. A thusawi an duh loh avangin an titawp leh ta thut a. Chumi hnuah Salvation Army-in Kohhran mal angin an ruai leh a. Salvation Army leh Baptist Kohhran inthurualin an ruai leh bawk. Salvation Army-ho chu an lo innghirngho phah ta a. Chutia Biak Ina thu a sawi hleih theih tak lovah chuan hmun dang remchang laiah camping-te buatsaihin a rawngbawlna chu a chhunzawm ta zel a. Camping reng reng hi TEF bul tuma buatsaih a ni deuh zel a. Amah Rohmingliana bakah midang, associate speaker anga thu sawi ve thin Hmingthanzauva a awm bawk.[3]

Rohmingliana chuan 1992 March thla vek hian Aizawl thleng thla lehin[4] Emanuel English School-ah a sikul neitu ruahmannain Thutak Camping chhawng thum awh a buatsaih nghal a.[5] Aizawlah chuan chu chanchin tha chu darh zau zelin, the Truth Evangelical Fellowship (TEF) chu June 27, 1993 (1:00pm)-ah Free Methodist Church Biak Inah mi 91 kal khawmte chuan an din ta a ni. A hming, the Truth Evangelical Fellowship (TEF) tih chu the Truth Mission Evangelical Fellowship (TMEF) tiin 1998-ah an thlak a.[6]

2. Tmef Hmalak Dan Leh Than Zel Dan.

Sawi tawh angin mi 91 chauhvin dinin bul tan mah sela theih tawp chhuahin hma an la zel a. Than pawh an thang chak hle a ni. Inchhiarna mumal an neih loh avangin member zat dik tak a hriat hleih theih loh va. Report-a a lan dan chuan mi nuai khat vel bawr niin Mizoram, Myanmar leh Manipur velah an inzarpharh a ni.[7] Camping leh crusade chu an beihpui thlakna hmanraw pawimawh ber a ni reng bawk. Mizoram chhunga Thutak camping hmasa ber chu kum 1992-ah Champhai Kahrawt vengah neih a ni a.[8] An thahnem ngaihna nasa tak avangin member pawh an pung chak hle a. Hmun hrang hrangah hmun an nei thliah thuah a. Champhai, Selesih, Serchhip, Hnahthial, Lunglei leh Mualmâmahte camping center an nei.[9] Vawi tam tak home crusade leh camping an nei thin a. Hei hian chanchin tha thehdarh kawngah nasa takin a pui a ni. An hunpui bik atan Chanchin Tha Ruaipui an buatsaih bawk thin. An zirtirna theh darh nan thlakip chhuak chanchinbu Gilgal an tih chu 1989 atangin Myanmar-ah an ti chhuak thin a.[10] Thlakip chhuak chanchinbu vek, Thutak Puangtu pawh 1999 atangin Mizoram chhungah tihchhuah a ni bawk.[11] Kum 2003 thleng khan TMEF hian lehkhabu 100 vel zet an chhuah hman tawh a ni.[12] Chu’ng zawng zawng bakah chuan hmun hrang hrangah sermon cassettes nuai khat zet thehdarh a ni bawk.[13]

3. An Thu Lakna Hnar Thenkhatte.

Rohmingliana hi TEF (TMEF) dinchhuaktu a nih ang bawkin a theology hi TMEF theology a ni tlangpui a. Chutih rualin amah ngei pawh chu Watchman Nee-a leh Pu Lalchungnungate (director, Mission for Christ) zirtirnain a kaihruai hle niin a insawi bawk.[14] TMEF hian thu lakna hnar pawimawh tak tak an nei nual a. Chu’ng zinga a langsar zual thenkhatte chu lo thlir dawn ila.

(1) Watchman Nee.

Watchman Nee-a (1903-1972) hi Chinese Pastor leh thuhriltu a ni a. A lehkhabu thenkhat- the Spiritual Man tih leh the Normal Christian Life tih phei chu a larin ngaihhlut an hlawh hle. Nee-a hian Chinese Kohhran pawlte (denomination) hi a ngaina teh chiam lova; chuvangin pawl pakhat, Little Flock tia a phuah chu a din a.[15] Kum 1952-ah man a ni a. Kum 1956-ah a chungthu rel a ni a, kum 15 zet lung in tâng tura rel thlûk a ni.[16] Nee-a hian mihring hi bung thumah a then a (trichotomy): thlarau (spirit), nunna (soul) leh taksa (body) tiin (cf. I Thes 5:23; Hab 4:12).[17] Helai taka Nee-a zirtirna hi TMEF chuan an thurin pawimawh berte zinga pakhatah an hmang zui ta zel a ni.

(2) John Wesley-a.

John Wesley-a, Holy Club[18] pawl dintute zinga pakhat chu kum 1703-ah Lincolnshire khuaah a lo pianga a.[19] An pawl din hi pawl danglam ang reng tak a ni a. He pawl khawsazia avang hian anmahni pawh chu Methodists (tihdan bik neiho?) an ti thin. (Hei hi Methodist Kohhran hian an hmingah an pu hlen ta a ni). Thusawi thiam hmingthang tak niin England ram pumpuiah thu a hril thin a. A thuchah ken lian tak chu simna te, rinna te, Pathianin min pawm dan te, ngaihdamna makzia leh lawmawmzia te leh Krista nun leh zirtirnain a tarlan anga famkimna lam pana nitin thang zel tur kan nihna te hi a ni.[20] Dodalna namen lo tak karah pawh amah leh a zirtirna pantu an thahnem hle a. Pawl anga in hlawm khawmin kum 1970-ah phei chuan Great Britain-ah ngawt pawh mi 71,668 zetin a zirtirna hi an zui a ni.[21] John Wesley-a hi Methodist Kohhran ruangam din chhuaktu[22] ni mah se Church of England (Anglican) Kohhran puithiam leh member rinawm tak niin a thi a ni.[23]

TMEF hian John Wesley-a zirtirna za zela sawmkua (90%) zet chu an pawm niin an inchhal a.[24] Wesley-a pawm dan chuan rinna chu ‘thil hmuh theih lohte Pathian atanga hriat chianna leh awihna’ (divine evidence and conviction of unseen things) a ni a. Rinna chu Pathian atanga intanin Pathianah vêk a tawp leh a ni.[25] Rinna chu a lova thil tha reng reng tih theih lohna, Pathian thilthlawnpek a ni tiin a hrilhfiah bawk (faith is a gift from God before which no good work can be done).[26]

(3) Dispensationalists.

Dispensationalist-ho zingah hian Clarence Larkin-a[27] leh C.I. Schofield-a te hi dispensation ngaihdan an lakna hnar langsar berte an ni.

Larkin-a theology ang deuh hian[28] TMEF hian sual bul chu Setana leh khawvel hmasaah an chhui lut a. Gen 1:1 pawh hi chu khawvel hmasa chu niin vantirhkoh tih chauh lo chu tumah an cheng lo niin an hria a. Thlarau khawvel a niin Lucifer-a paih thlak a nih hmaa a chenna a ni.[29]

Kha khawvelah khan Lucifer-a chu ropui takin a awm a. Pathian dinhmuna din a tum avangin van indona nasa tak a lo awm a. Chu khawvelah chuan Pathian awmin a awm a, Pathian chetin a che bawk a. Mahse chapona avanga Pathian laka a hel avangin Lucifer-a thuam ropui zawng zawng chu sahthlâkin a awm a. Chuvangin Gen 1:1 khawvel chu tihchhiat a lo ni ta a ni tiin an sawi.[30] TMEF-te chuan Is 14:12-15-a leia sahthlaka awm ‘Varparh,zing lam fapa’ tia sawi hi Babulon lal ni lovin Lucifer-a, Setana tihna a ni tiin an sawi bawk.[31]

An sawi dan chuan Mi Thianghlim Lawr (rapture) hnu-ah Israelte kohluihna, kum sarih harsatna hi a thleng dawn a ni. Kum sarih harsatna a lo zawh hun chuan amah ngeiin (second coming) Olive tlang a rawn rap ang a, phel hnihah a phel ang a, khawvel hi kum sang khat a awp ang. Setana a awm tawh lo vang a. Setana a awm loh chuan tar theih a ni tawh lovanga, kan vaiin vanglai vek kan ni ang tiin Rohmingliana chuan a sawi.[32]

TMEF hian an theology chher nan dispensationalist-ho theology hi an chhawrbawk hle a ni tih sawiin sawi lo mah sela, a bik takin sual bul leh khawvel siam thu-ah ngat phei hi chuan an zui thui em em a ni.

Heng mite bakah hian TMEF-te hian John Calvin-a, Martin Luther-a leh mi dang dangte thu an la nasa hle bawk. Bung dawt leh lamah kan hmu chiang zel ang.

4. an zirtirna tlangpuite.

(1) Bung Thuma Mihring Then Hranna (Trichotomy).

Mihring hi Pathian anpuia siam an ni an ti ve tho va. Pathian aia hnuai deuh chauhva siam an ni a.[33] Mihring hi bung hrang pathum- thlarau (spirit), nunna (soul) leh taksa (body)-ah an then sawm a.[34] Job 27:2-3 pawh hi chumi sawina chu a ni an ti a.[35]

(i) Thlarau (Spirit):

Pathianin thu ngawta mihring a siam kha thlarau hi a ni an ti a.[36] Hebrai tawngah hian Mizovin ‘siam’ kan tih ang chi hi chi li zet a awm a: hmanraw hmang lova siam (Sapin create an tih hi) sawi nan bara an hmang a; hmanraw hmanga siam sawi nan asah (made) an hmang thung. Mihring chu he siam dan chi hnih hian siam a ni a. Gen 1:27 hian asah (made) hmang lovin bara (create) a hmang a. Chu chu hmuh theih loh mihring taksa chhung a awm thlarau siam thu sawina a ni a. He siam dan hmang, create hian hmuh theih loh leh khawih theih loh thlarau, kut siam (hmanraw hmanga siam-made) ni lo, thu ngawta siam a awm hran thu min hrilh a.[37] He thlarau hi thi thei lo leh chatuan mi, vaivuta tisa siam a nih hma pawha awm tawh a ni.[38] Vantirhkohte anga mipa leh hmeichhe awm chuang lo (sexless) a ni a. Thil siam zinga Pathian anpui awm chhun a ni bawk.[39] Pathian thaw a nih avangin[40] thil nung tinrêng, vana Vantirhkohte ai pawha chungnung zawk a ni tiin an zirtir.[41]

(ii) Nunna (Soul):

Hei hi lei nunna, rannung dangte pawhin an neih ang hi a ni a. Taksa tinungtu a ni. Leia hmuh theih lam thil, lei lam mamawhte dâwrtu ber a ni a, thil dum leh vârte thliar theihna leh duhthlan theihnate awmna a ni. Chatuan nunna ni lova lei nunna a nih tlat avangin lungphu chawlh rualin a boral ve nghal thin a ni an ti a.[42] He nunna (soul) hi taksa leh thlarau inkarah palai hna thawktu a ni.[43]

(iii) Taksa (Body):

Mihring taksa chu lei vaivut hmangin Pathianin kutin a siam a.[44] Mihring leh rannungte taksa chu lei, vaivut atanga siam a nih avangin siam nihnaah chuan mihring ngei pawh chu ramsate aiin a chungnung bik lo. An chunga khawrel chu a thuhmun vek a ni. Taksa chu lei vaivuta siam a nih avangin lei lam thil a ni. Chuvangin vaivutah bawk a kir ang.[45] Taksa hi vaivuta siam ni mah sela thlarau leh nunna-in an chênchilh chhung chuan vaivut mai a ni tawh lova. Hmuh theih mihring a ni a, a pawimawh em em a ni. Pathian hmel lanna a ni bawk. Nun kan neih hnu chuan Pathian tan a hman tlak a. Mi piangtharte chuan kan taksa ngei hian Pathian kan chawimawi theiin kan tivui thei tiin an zirtir.[46]

(2) Mihring Tlûk Thu:

Pathianin Eden huana mihring a dah khan duhthlanna zalên chu a pe ngei a. Amaherawhchu chu zalenna chu Pathian emaw Setana emaw thlang thei tura zalenna a ni lo. Pathian leh Setana hi thlarau an ni a, mihring chuan thlarau lam nunah thuneihna emaw, thiltihtheihna emaw engmah a nei phak lo. Amah chenchilhtu thlarau chakna leh thiltihtheihna chu a chakna a ni thin. Evin a chhia leh a tha hriatna thing rah a ei khan Pathian duh ta lova Setana a duh zawk vanga ei a ni lova. Rûlin (Diabolan) a bum a, a tihder a, a hriatna a tihkhawlohsak vek avanga ei ta zawk a ni. Evin thing rah a ei hma khan a hriatna leh a mit khaw hmuh dan chenin rûlin a tihdanglamsak vek a ni tiin an sawi a.[47]

Evi mawhchhiat lova rûl lam a hawi nghal chat khan Evi chhuanlam hi Pathian pawhin a pawmpui niin an hriat phah a. Thei ei chungchanga mawhphurtu ber rûl chuan thiam thu sawi tur eng mah a nei ve lo. Tualthattu dik tak chuan tual a thah leh chungchangah engmah phatna a nei lo niin an pawm.[48]

Mihring suala a tluk thu-ah hian a mawhphurtu bul ber chu rûl (Diabola) a ni tih Pathian hian a hriat chian em avangin a chungthu pawh a rel hmasa ber a. A rorelnaah pawh thu tawp a sawi nghal hmiah a, a tan beisei leh tur engmah a awm lo. Hmeichhia chu Pathian thupêk bawhchhetu niin sualah tlu lut mah sela a tan kawng hawnsak leh zel a ni tih pawh kan hre thei. Evi chu bumin a awm a. Ama rilru leh duhthlanna ni hauh lovin Setana thinlung chu a chhûngah a lo lut ta a ni. A chhia leh a tha hriatna thing rah kha ei turin rûlin Evi a fan chhuah hmasak vek avangin ama duh thlannaa ei lovin duhluihtir avanga ei a ni an ti a.[49]

Evin thei ei a ît tlatna pawh kha ama thinlung ni lovin thlêmtu (Setana) thinlung, mihringa lo che chhuak a ni an ti bawk.[50] Thlarau chuan a tih tur a ti thei tawh lova, a mit a del a, a thi a, a chhe vek a ni an ti a. Eden huana thihna kha taksa thih nghalna ni lovin thlarau thihna a ni a.[51] Mihring thlarau thihna chuan taksa thihna pawh a thlen tel nghal bawk. Pathian nena thlarauva an inpawlna a lo chhe ta a. Tichuan thiltihtheihna engmah nei tawh lo, Setana saltang, a bel chunga sa a lo ni ta.[52]

Pathian thupêk hnawla tisual lui an ni lova; Amah duh lo leh phatsan vanga thing rah ei pawh an ni lo. Setana hmêlthatna leh itawmna leh a thiltihtheihna chuan a bum a, a tihder a, an hriatna a tihkhawlohsak avangin Pathian thupêk bawhchhiain thing rah ei phal loh kha an ei ta a ni. Adama phei kha chuan Pathian aia rûl a duh zawk avanga ei a ni lova; a nupui a hmangaih em avanga ei a ni zawk. Thlarau lamah a nupui chu a thi ta si a, a nupui thihna sual mawh zawng zawng chu hmangaihnain a la zo vek a, a thihchilh tawp mai a ni tiin Adama tihsual chhan an sawi.[53] An duhthlanna avanga bawhchhiat ni lovin Setanan a pâwnglak a ni an ti a nih chu. Adama ngat phei chu bum pawh ni lovin ama duh thu ngeia ei lui, bawhchhe lui an ni tih an sawi chiang hle mai!!!

(3) Pathian Anpui.

Joh 4:24 thu-in Pathian chu Thlarau a ni a tih ang hian Pathian anpui nihna dik tak chu mihring thlarauvah a awm a. Kan lei taksaah hian Pathian anna a awm lo an ti a. Mihringin Pathian kan anna lai tak pawh kan thlarau hi a ni. Mihring thlarau chu kuta siam ni lo, Pathian thaw, van lam thil a ni a, thua siam a ni an ti.[54] Amaherawhchu siam mihringah hian Pathian anna dik tak chu a famkim thei lova, siamtu hlimthla mai a ni an ti.[55]

Mihringin Pathian a anna an sawi dan chu hetiang deuh hian a khaikhawm theih a:

1. Pathian leh vana vantirhkohten a nu emaw a pa emaw chhinchhiahna an nei lo (sexless) ang bawkin mihring thlarau pawh hi nu leh pa chhinchhiahna nei lo (sexless) a ni. [56]

2. Bung thuma mihring thenna (trichotomy) hi Pathian pakhata minung pathum (trinity) ang hi a ni.[57]

(4) Chhe Lailet Der Leh Thinlung:

Mihringa Pathian anpui nihna pawh chu Pathiana mi, Pathian ta a nih avangin Eden bawhchhiatna a lo awm khan mihring atangin a bo va, a neitu Pathian hnenah, Thu-ah a let leh daih a ni.[58] Tlûk hnua-ah chuan mihring hi a chhe lailet der a; amaherawhchu mihring thlarau te, rilru te, taksa te hi Pathianin chhe lailet der a tih chu a ni lo. Mihring chhunga misual, mi dang lo awm ta mizia chuan kan pumin min fan chhuak vek tawh a ni zawk a. Mihring hlui, tisa thinlung hi chhe lailet der chu a ni a, Pathian hmelma a ni an ti.[59]

Bawhchhiatna suala a tlûk hnu hian mihringin taksa, rilru leh thlaraute nei lo khawpin a chhe vek tihna a ni lova; amaherawhchu taksa, rilru leh thlarauten engti kawng maha an hneh theih loh thinlung, chhe lailet der hian mihring hi lu chhip atanga ke ler thleng zakin hmaih thelh awm hauh lovin a fan chhuak vek a, mihringah lalna changtu, thununtu, kaihruaitu a lo ni ta a ni. Thinlung hi mihring aia thiltithei zawk a ni a. Pathian tluk thawthanga thiltithei a ni. Mihring taksa chu a chen nan leh a thiltihtheihzia lan chhuah nan a hmang ta a ni. Chu chu Isuan mihring tibawlhhlawhtu tiin a hnawl a ni.[60]

He thinlung hi Pathian atanga kan dawn ni lovin Diabola atanga kan neih a ni a; rûl nun, kan mizia a ni an ti.[61] Mihringte chhe lailet dera min siamtu chu Pathian a ni lova, Setana, thim lal hi a ni zawk an ti a.[62] Mihring chhunga Setana a lo nun velleh a mizia chuan hming dang thinlung tih hi a lo pu ta a ni. Chuvangin thinlung chu ‘Setana’ an ti hmiah hmiah mai a ni.[63] He tisa thinlung hi Pathianin siam that emaw, siam thar emaw a tum lo, thil tih thei pawh a ni lo, phum bo daih hi a tum a ni zawk tiin thinlung hi an hnâwl na khawp mai.[64]

(5) Isua.[65]

Mihring hi Pathian anpuia siam ni mah sela Pathian anpui dik tak chu Isua Krista, Thu tisaa chang hi a ni an ti a.[66] Isua Krista mihringa a rawn chan lai khan Isua a nihna kha hmeichhia niin Krista (Pathian) a nihna kha mipa a ni an ti a.[67] Isua hi ‘a sual lo thei’ ni mai lovin ‘a sual thei lo hrim hrim a ni’ (He is not able to sin) an ti bawk.[68] Salem lal Melkisedeka (Gen. 14:28ff) leh Isua hi mi thuhmun an ni a,[69] Thuthlung Hlui huna a hring a hrana Lal Isua inpuanna a ni an ti.[70] Lal Isua dam lai khan ‘Lalpa Vantirhkoh’ tih hi a awm miah lova, a thih hnuah Lalpa vantirhkoh tih hi a awm leh chauh va; chuvangin ‘Lalpa vantirhkoh’ tih chu Lal Isua a ni ngei tih a hriat theih an ti.[71]

(6) Mihring Thatna:

Mihringah hian thatna te, dikna te a awm ngei tih chu a hriat theih a. Mahse heng thatnate hi TMEF chuan Pathian nena inrema kan awm leh theihna tura kawng daltu lian ber a ni an ti thung. Heng mihringa awm thatna te, felna te, thianghlimna te, ngilneihna te, thil tha tih kan duhna te etc., mihringa a tha lam zarte hi Pathian hmelma lian ber a ni an ti bawk.[72] Pathian hmangaihna te, Pathian felna leh thatna dotu ber pawh mihringa awm sa hmangaihna, felna leh thatna bawk hi a ni an ti.[73]

Ngaihdamna thu-ah pawh Lal Isua hming chhala kan lo ngaihdam ve thinna pawh hi tisa dan a ni a. Lal Isua hminga kan lo tlawm vena te, kan thatna te, kan hmangaihna te, kan dawhtheihna te, kan ngilneihna zawng zawngte hi tisa dan an ni vek a,[74] chu chu Pathian Thlarau hmelma ber a ni a,[75] Pathian dotu pawh a ni nghe nghe a ni an ti.[76]

(7) Duhthlanna zalên:

Duhthlanna zalên hi chi hnihah an then a-duhna zalên (free will) leh duhthlanna zalên (free choice) tiin.[77] Hei hi kan thu luhchilh tur tak a nih avangin bung dawt leh lamah a chîn chhuakin kan la en zui ang a, chuvangin tunah chuan kan sawi zau vak lovang.

(8) Rinna:

Rinna nung (faith) chu mihring hian a pianpui lova. Mihring hi ni ruk nia siam a nih angin hriatna paruk a pianpui a: chu’ngte chu beng, mit, ka, hnar, pangtha zam hriatna leh rilru hriatnate an ni. Rinna chu hriatna pasarihna a ni. Pathian hnen atanga thilpêk hlu tak kan dawn thar a ni a, van thlenga kan chhawm tur a ni.[78] Pathianin min pek zet loh chuan mihring hian amah chuan rinna a nei thei lo tiin an zirtir a.[79] A chipchiar zawkin bung dawt leh lamah kan la zir zui ang.



[1] Appendix no. 1-ah TMEF indin chhuah dan tlangpui ziah a ni.

[2] TMEF, Aizawl Zonal Board, Souvenir: Tin Jubilee 1993-2003 (Aizawl: The Truth Mission Evangelical Fellowship, 2003), 17.

[3] The Truth Evangelical Fellowship Zirtirna Chhuina Report by The Faculty, Aizawl Theological College, 2.

[4] TMEF, Aizawl Zonal Board, Souvenir, 18.

[5] Ibid., 19.

[6] Ibid., 1. (Cf. Rohmingliana, Zion Panna Lamlian (Aizawl: The Truth Mission Evangelical Fellowship [1994], 2000), vii. Zion Panna Lamlian bu-ah chuan TEF hming thlak kum hi 1997 niin a lang.

[7] TMEF, Aizawl Zonal Board, Souvenir, 56, 57.

[8] Ibid., 77.

[9] Ibid.

[10] Ibid, 63. Pastor Seikunga hi editor hmasa ber a ni.

[11] Ibid.

[12] Ibid.

[13] Ibid., 46.

[14] The Truth Evangelical Fellowship Zirtirna Chhuina Report by The Faculty, Aizawl Theological College, 3.

[15] Geoffrey Hanks, 70 Great Christians (Ross-shire, Scotland: Christian Focus Publications Ltd. [1992], 2003), 296.

[16] Ibid., 298.

[17] Watchman Nee, The Spiritual man, vol. I. (California: Living Stream ministry, 2001), 3-9. Nee-a sawi dan chuan mihring pumhlum hian thlarau, nunna, leh taksa (spirit, soul leh body) a nei a ti a. A sawi zel dan chuan Pathianin mihring (Adama) hnara nunna thaw a thawk luh khan nunna pahnih-thlarau nunna (spiritual one) leh lei nunna (soulish one) a siam a. Thlarau leh taksa chu an lo intawh chiah chuan nunna (life) a lo chhuak nghal a; a chhan chu thlarau chuan nunna a pe tlat a ni (Joh 6:63). Nee-a ngaihdan chuan mihring thlarau chu chatuan mi a ni a; amaherawhchu chatuan nunna (eternal life) a nei lo. Heng mihring bung hrang pathumte zinga thlarau hi a sang ber niin Pathian nena inzawm a ni a. Taksa hi he lei khawvel nena inzawm a nih avangin a hniam ber a ni. Thlarau leh taksa inkarah hian nunna (soul) a awm a. Thlarau chu sang ber mah sela taksa hi a thunun ngawt thei lova. Chuvangin hmanrua a ngai a ni. Chu hmanrua atan chuan nunna (soul) hi a hmang a. Chuti chuan nunna chu thlarau leh taksa inkara palai hna thawktu a ni ta a ni. Nee-a sawi zel dan chuan tluk hnua-ah chuan thlarau chuan Pathian a hriatna dik chu a hlohvin Pathian lakah a thi ta a. Tichuan thlarau chuan Pathian Thlarau Thianghlim aw chu a hriain a chang thei ta lo a ni.

[18] Holy Club: He pawl hi John Wesley-a unaupa Charles Wesley-an Oxford khuaah kum 1729-a a din a ni a. College zirlai, tuizawng inangten chhandamna chanchin tha puan darh zelna atan leh anmahni intuai hriam nan an din a ni. Nitin tawngtai leh Bible zirin thil tha chi hrang hrang heng lung in tangte tlawh chhuah te, mirethei tanpui te leh dam lo kan te hi an thawk nasa hle a. An nun mitkhap kar tin a hlawk thei ang bera hmangin leh hun bi fel taka vawngin engkim mumal takin an ti thin a. Chuvangin tihdan bik neiho (Methodist) tiin an ko el thin. Cf. Geoffrey Hanks, 70 Great Christians, 171, 172.

[19] Tony Lane, The Lion Book of Christian Thought (Tiruvalla: Suvartha Bhavan, 1999), 111.

[20] K.S Latourette, Christianity in a Revolutionary Age: A History of Christianity in the Nineteenth and Twentieth Centuries, vol. I (Grand Rapids: Zondervan Publishing House, 1969), 94.

[21] Ibid., 96.

[22] Alister E. McGrath, Christian Theology: An Introduction, 3rd ed. (Oxford: Blackwell Publishers Ltd., 2001), 83.

[23] Horton Davis, Worship and Theology in England: From John Wesley to Martinean, 1690-1900 Book II (Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing Company, 1996), 189.

[24] Rohmingliana, Chhandamna Chu Lalpa Ta A Ni (Aizawl: TYMEF Venglai Local Board, n.d), 7.

[25] A Heritage of Great Evangelical Teaching (Nashville: Thomas Nelson Publishers [1988], 1996), 192, 193. Cf. Rohmingliana, Chhandamna Chu Lalpa Ta A Ni, 7.

[26] Geoffrey W. Bromiley, Historical Theology: An Introduction (Edinburgh: T&T Clark, 1978), 333.

[27]Clarence Larkin, Dispensational Truth or God’s Plan and Purpose in the Ages (Philadelphia: Clarence Larkin [1918], 1920), 21, 22, 24, 112. Larkin-a sawi dan chuan Genesis 1:3-31-a Pathian ni ruk hnathawh kha la awm ngai lo khawvel thar diai siamna thu ni lovin khawvel dinthar lehna (restoration of the earth) mai a ni a. Khawvel hmasa (original earth) chu tuan leh manga siam tawh a nih avangin engtik huna siam nge tih hriat theih tawh loh khawpa upa a ni a. Kha khawvel hmasa kha a nihna takah chuan khawvel mawi elkhen, thing leh hnim leh nunna, mihring nunna ngei pawh hi a ni mai thei, awmna a ni a. Mahse a chhia-in a ruak mai a lo ni ta a a (Gen 1:2). Chu chuan Gen 1:1 leh Gen 1:2 inkara hun ruak/awl zau tak awm thu a sawi a. Khawvel hmasa chhiat takna chhan dik tak kha chiang taka hriat theih ni tawh lo mah sela Pathianin Adama leh Evi a siam hma hauh pawh khan sual a lo awm reng tawh tih erawh chu a chiang a ni tiin Larkin-a hian a sawi. Ezek. 28: 12-19 leh Is. 14: 12-14 tan chhanin Larkin-a chuan Setana leh a thuihhruaite (a vantirhkohte) chu he khawvel hmasa enkawla veng tura ruat hi an ni a ti a. Chu a nihna ropui tak avang chuan ropuia inngaiin leh chapona avanga Pathian tluka awm duhin A dinhmun a chuhpui ta a. Pathianin van atanga paih thla-in a hrem ta a ni. Setana leh a thuihhruaite hian van-hnihna, he lei tuamtu boruak leh Pathian chenna Vanram inkar chu chenna a tan a hmang ta a. Eph 6:12-a kan hmuh ang hi a ni ta a ni. Larkin-a sawi dan chuan Setana hi Lucifer-a, Is 14: 12-14-a kan hmuh Varparh, zinglam fapa tih hi a ni a. A tlak chhan pawh a chapo vang a ni tiin Larkin-a hian a sawi.

[28] Rohmingliana, An La Varpawh Rih Loh (Aizawl: Literature Board, The Truth Mission Evangelical Fellowship, 2001), 148.

[29] Rohmingliana, An Zawhna Leh Kan Chhannate (Tahan: The Truth Mission Evangelical Fellowship, 2001), 1.

[30] Ibid., 4.

[31] Ibid., 76.

[32] Rohmingliana, Amen Haleluia!! (Aizawl: Literature Board, The Truth Mission Evangelical Fellowship, 2005), 173, 174.

[33] The Truth Evangelical Fellowship Zirtirna Chhuina Report by The Faculty, Aizawl Theological College, 4.

[34] The Truth Mission Evangelical Fellowship, The Truth Evangelical Fellowship (TEF) Chungchanga Synod Thuchhuah Hrilhfiahna (Aizawl: The TEF, 1997), 14; Rohmingliana, An La Varpawh, 3.

[35] Rohmingliana, Dona Avanga Lawmthu (Lunglei: TMEF Zonal Board, 2001), 2.

[36] Rohmingliana, An Zawhna, 8; Dona avanga, 45, 46.

[37]Rohmingliana, Dona Avanga, 45, 46.

[38] Rohmingliana, An La Varpawh, 6; Dona Avanga, 111; An Zawhna Leh, 8, 9.

[39] Rohmingliana, An Zawhna, 8, 9.

[40] Rohmingliana, Dona Avanga, 47.

[41] Rohmingliana, An La Varpawh, 34.

[42] Ibid., 6.

[43] Ibid., 35.

[44]Rohmingliana, Dona Avanga, 56.

[45]Rohmingliana, An La Varpawh, 5.

[46] Rohmingliana, Dona Avanga, 28.

[47] Rohmingliana, An La Varpawh, 10.

[48] Rohmingliana, An Zawhna, 32.

[49] Rohmingliana, An La Varpawh, 10.

[50] Rohmingliana & Hmingthanzauva, Thutak Hriatna, (Aizawl: The Truth Evangelical Fellowship, 1995), 8.

[51]Rohmingliana, Evangelical Miropuite Thu Inchuh (Aizawl: Literature Board, The Truth Mission Evangelical Fellowship, 2005), 225.

[52] Rohmingliana, An La Varpawh, 10, 11.

[53] Ibid., 12.

[54] Ibid., 107; Rohmingliana, An Zawhna, 95.

[55] Rohmingliana, Zion Panna, 2.

[56] Ibid., 4.

[57] Ibid., 8, 107.

[58] Rohmingliana, An La Varpawh, 4.

[59] Ibid., 40.

[60] Ibid., 37.

[61] Ibid., 69.

[62] Ibid., 151.

[63] Ibid., 47.

[64] Ibid., 48, 49.

[65] Isua chungchangah zirtirna dang teh chiam an nei lova. Chuvangin eng emaw laia danglam hret hret tih chauh lo chu sawi vak pawh ngaiin a lang lo.

[66] Rohmingliana, An La Varpawh, 3.

[67] Ibid., 107.

[68] Rohmingliana, Trinity Leh Mihring (Yangon: Lal Rin Muan, 2004), 51.

[69] Rohmingliana, An Zawhna, 62.

[70] Rohmingliana, Trinity Leh, 66.

[71] Ibid., 67.

[72] Rohmingliana, An La Varpawh, 43, 44.

[73] Ibid., 94.

[74] Rohmingliana, Tisa leh Thlarau Dan (Aizawl: The Truth Mission Evangelical Fellowship Literature and Publication Board [1997], 2002), 16.

[75] Rohmingliana, An La Varpawh, 44.

[76] Kawlramthanga, “Tisa leh Thlarau Dan,” Thutak Puangtu No. 68 (February, 2005): 18.

[77] Rohmingliana, Dona Avanga, 30.

[78] Rohmingliana, Dona Avanga, 126.

[79] Rohmingliana, An La Varpawh, 78-80.

10 comments:

  1. avan ropi em i zirna, ka thlawp a che...

    ReplyDelete
  2. ka lawm ltk e.hei hi chhiar ngun ngai tak a nia.thiante inhrilh darh chi a nih ka ring.tran i la sauh2 ang u khai

    ReplyDelete
  3. Thra khop mai....Ka lo zong char2 a, ka hmu ve chiah e :-)

    ReplyDelete
  4. thra khawp mai,muang changin kala chhiar nawn leh ang.

    ReplyDelete
  5. Chhiar a manhla hle mai, mahni tawka ka lo chik venaah chuan an source hi chu engpawh lo ni se "A branch of Calvinism" tiin ka vuah ta mai!

    ReplyDelete
  6. Chhiar a manhle mithiam thil chhui tih a hriat e. Ref (17) naa Watman Nee Zirtirna niawm i tarlam khi kan Thurin (PCI) nen a inkalhna awm ka man phalo.

    ReplyDelete
  7. Research tha tak leh hriathiam awl taka ziah a ni e. Ka lawm e.

    ReplyDelete
  8. A va han ṭha tak em,.mizote hian chhiar vek ila, kan harh phaj ngei ang le

    ReplyDelete
  9. TMEF ho in " Salvation" an zirtir dan hi hriat zau a va chak awm ve aw...

    ReplyDelete